To najstarsza drewniana cerkiew w Polsce. Znajduje się na Podkarpaciu

To najstarsza drewniana cerkiew w Polsce. Znajduje się na Podkarpaciu

W 2013 roku cerkiew została wpisana na Listę Światowego Dziedzictwa UNESCO, razem z innymi drewnianymi cerkwiami w Polsce i na Ukrainie. Dodatkowo obiekt znalazł się na renomowanej liście World Monuments Fund (WMF) – obejmującej bezcenne zabytki wymagające ochrony i wsparcia finansowego. Nie mogło jej również zabraknąć na podkarpackim Szlaku Architektury Drewnianej. Cerkiew św. Paraskewy wzniesiono z drewna jodłowego i dębowego w XVI wieku. Budowla powstała dzięki doświadczeniu cieśli inspirowanych późnogotyckim ciesielstwem, prawdopodobnie z fundacji Jana Płazy – posła na sejm i starosty lubaczowskiego, który zmarł w 1599 roku. Otoczona kamiennym murem z 1825 roku oraz dzwonnicą, świątynia zyskała wyjątkowy, niemal obronny charakter. W czasach najazdów tatarskich w XVII wieku służyła nie tylko jako miejsce modlitwy, ale i bezpieczne schronienie dla mieszkańców.

Cerkiew składa się z trzech części – nawy, prezbiterium i babińca – wszystkie wykonane w konstrukcji zrębowej na planie kwadratu. Najwyższą i najszerszą część stanowi dwukondygnacyjna nawa, zwieńczona czworoboczną kopułą zrębową z latarnią pokrytą gontem. Niższe prezbiterium i babiniec mają dachy dwuspadowe, również pokryte gontem. Dookoła cerkwi rozciągają się charakterystyczne soboty wsparte na słupach – typowy element architektury karpackiej. Wnętrze zdobi polichromia z 1648 roku, malowana bezpośrednio na drewnie, prawdopodobnie przez artystów z Potylicza.

Ta cerkiew na Podkarpaciu od 2017 roku jest pomnikiem historii 

Podczas prac konserwatorskich w latach 1963–1965, prowadzonych pod nadzorem specjalistów z Krakowa, miejscowi rzemieślnicy przywrócili cerkwi dawny blask. To właśnie wtedy, pod jednym z narożników, znaleziono osiem szelągów króla Jana Kazimierza z 1665 roku – dziś można je oglądać w muzeum w Lubaczowie. W 2012 roku dokonano także konserwacji ikonostasu, który trafił do cerkwi z Łańcuta.

Obok cerkwi rozciąga się cmentarz otoczony murem, na którym znajdują się kamienne krzyże oraz krypta rodziny Andruszewskich – dawnych właścicieli Radruża. W pobliżu znajdują się dwa inne cmentarze, na których zachowały się zabytkowe nagrobki bruśnieńskie. 

Od 2010 roku zespół zabudowań cerkiewnych stanowi oddział Muzeum Kresów w Lubaczowie, a w 2017 roku świątynia została wpisana na listę pomników historii przez prezydenta RP. To miejsce pełne historii i piękna, w którym przeszłość spotyka się z teraźniejszością, przyciągając turystów i miłośników architektury z całego świata.

ZOBACZ: To najstarsza drewniana cerkiew w Polsce. Znajduje się na Podkarpaciu