To jeden z najsłynniejszych zamków w literaturze
Zamek Kamieniec w Odrzykoniu stał się inspiracją dla najznakomitszych pisarzy. Najbardziej znanym dziełem związanym z tym zamkiem jest oczywiście "Zemsta" autorstwa Aleksandra Fredry.
Fredro, który wszedł w posiadanie ruin zamku dzięki małżeństwu z Zofią Jabłonowską, odkrył w archiwach dokumenty dotyczące długotrwałego sporu sąsiedzkiego między rodzinami Firlejów i Skotnickich. Konflikt ten, dotyczący m.in. prawa do korzystania ze studni i niefortunnej przebudowy dachu, stał się kanwą jego najsłynniejszej komedii. Postaci z "Zemsty", takie jak Rejent Milczek i Cześnik Raptusiewicz, nawiązują do dawnych właścicieli zamku.
Ważnym dziełem, który odnosi się do losów zamku Kamieniec jest powieść „Król zamczyska” Seweryna Goszczyńskiego. Autor osadził w ruinach zamku akcję swojej powieści, czerpiąc inspirację z historii obłąkanego Jana Machnika, który zamieszkał tam po upadku powstania listopadowego.
Legenda o karlicy Kasi
Historia zamku, ich właścicieli i losów, które odgrywały się w tych murach jest naprawdę bogata. Z zamkiem związane są też legendy. Jedna z nich mówi o karlicy Kasi.
W zamku żyła karlica Kasia – szlachcianka, która służyła u wojewodziny Barbary Kamienieckiej. Pewnego dnia wraz z Kamieniecką trafiła na dwór królowej Bony, która jak wielu władców tamtych czasów, lubiła otaczać się karłami. Kasia spodobała się królowej i zamieszkała na Wawelu.
Po kilku latach poślubiła karła Kornelka, ale ich losy potoczyły się jeszcze dalej – zostali „podarowani” cesarzowi Karolowi V i zamieszkali w jego pałacu w hiszpańskiej Granadzie. Mimo luksusów, Kasia wciąż tęskniła za rodzinnym Odrzykoniem, do tego stopnia, że przed śmiercią poprosiła męża, by po jej odejściu sprowadził ją do domu. Kasia niedługo po tym zmarła.
W tym samym czasie jej dawna pani, Barbara Kamieniecka, przebywała w zamku w Odrzykoniu. Wieczorem, gdy siedziała przed kominkiem, nagle zobaczyła Kasię – taką, jaką zapamiętała. Zaskoczona, podeszła bliżej, ale zjawa rozpłynęła się w powietrzu. Od tamtej pory opowiadano, że duch Kasi regularnie pojawia się na murach zamku, szczególnie o zachodzie słońca. Podobno wciąż nosi swoją długą, zieloną suknię i niekiedy słychać jej perlisty śmiech
Zamek w Odrzykoniu
Zamek w Odrzykoniu wzmiankowany był już w 1348 roku, a w 1396 roku za zasługi w obronie Wilna otrzymał go rycerz Klemens z Moskorzewa, który rozbudował warownię. W XV wieku powstało przedzamcze zachodnie i wschodnie. W XVI wieku obiekt należał do Bonerów, którzy dobudowali kaplicę. Następnie przechodził w ręce Firlejów, Stadnickich i Skotnickich. Konflikt Skotnickiego z Firlejem stał się inspiracją dla "Zemsty" Aleksandra Fredry.
Podczas najazdu Rakoczego w 1657 roku zamek został zniszczony. W XVIII wieku należał do Jabłonowskich i stał się bazą konfederatów barskich. W 1796 roku wichura zerwała dach, a w XIX wieku nastąpiła jego dalsza dewastacja. XX wieku prowadzono prace zabezpieczające, a w 2000 roku runęła baszta zachodnia.
Zamek, wzniesiony na skale, pełnił funkcję obronną na szlaku handlowym. Dziś lepiej zachowana jest część wschodnia, gdzie mieści się muzeum z pamiątkami po dawnych właścicielach i eksponatami militarnymi.
