- Wąż Eskulapa, największy polski gad, jest krytycznie zagrożony i występuje tylko w Bieszczadach.
- Mimo imponujących rozmiarów (do 1,6 m) i zdolności wspinaczkowych, jest niejadowity i niegroźny dla człowieka.
- W Polsce to skarb narodowy, ale w Wielkiej Brytanii, gdzie również się zadomowił, traktowany jest jako gatunek inwazyjny.
- Jakie są konsekwencje tak odmiennego postrzegania tego samego gatunku w różnych krajach?
Ten wąż żyje tylko w Bieszczadach. Poza Polską traktowany jest jak zagrożenie
Wąż Eskulapa to wyjątkowy mieszkaniec polskich gór i jednocześnie bohater wielu mitów oraz współczesnych dyskusji o ochronie przyrody. Choć w Europie Środkowej jest jednym z największych przedstawicieli gadów, w naszym kraju pozostaje niemal niedostrzegalny. Żyje wyłącznie w Bieszczadach, a jego populacja liczy zaledwie około stu osobników. Paradoksalnie, to, co w Polsce uznawane jest za przyrodniczy skarb, w innych krajach, jak na przykład w Wielkiej Brytanii, traktowane bywa jako potencjalne zagrożenie.
Największy polski wąż
Eskulapa to rekordzista wśród polskich gadów. To najdłuższy wąż występujący w naszym kraju, osiągający długość nawet 1,6 metra, a w Europie zdarzają się osobniki przekraczające 2 metry. Dorosłe węże mają oliwkowo–brązową barwę, a dzięki specjalnym tarczkom na brzuchu potrafią wspinać się po skałach, drzewach, a nawet dachach budynków. Ta niezwykła zdolność wyróżnia je spośród wszystkich rodzimych gatunków.
Tylko jeden polski wąż tak potrafi. Zapewne umiejętność wchodzenia na drzewo od zawsze zwracała uwagę na tego gada. W dodatku jego niejadowitość, sympatyczny wygląd i łatwość oswajania sprawiały, że był przez ludzi szanowany. Nazwę swą zawdzięcza mitologicznym przekazom, mówiącym o greckim bogu Asklepiosie, opiekunie sztuki lekarskiej, wyobrażanym jako starzec z laską, wokół której opleciony jest wąż - pisze RDLP Krosno.
Choć jego rozmiar może budzić respekt, Eskulapa nie stanowi żadnego zagrożenia dla człowieka. To niejadowity dusiciel, polujący głównie na drobne ssaki i ptaki. Jego spokojne usposobienie sprawia, że w kulturze był postrzegany raczej pozytywnie.
Gatunek krytycznie zagrożony
W Polsce zasięg występowania tego węża drastycznie się zmniejszył. Jeszcze kilkaset lat temu spotkać go można było w Tatrach, Gorcach czy Beskidzie Sądeckim. Obecnie jedynym potwierdzonym obszarem jego występowania pozostają Bieszczady. Szacuje się, że populacja liczy tam zaledwie około 100 osobników. Z tego powodu Eskulapa figuruje w Polskiej Czerwonej Księdze Zwierząt z kategorią CR – krytycznie zagrożony.
Dla przyrodników i leśników każdy napotkany egzemplarz stanowi więc bezcenny dowód, że ten niezwykły gatunek wciąż trwa. Regionalna Dyrekcja Lasów Państwowych w Krośnie regularnie przypomina turystom, że Eskulapa to prawdziwy skarb Bieszczad, którego należy chronić i szanować.
Egzotyczny przybysz na Wyspach Brytyjskich
O ile w Polsce Eskulapa traktowany jest jako rzadkość wymagająca ochrony, w Wielkiej Brytanii opinie na jego temat są zupełnie inne. Choć teoretycznie klimat Wysp powinien być zbyt chłodny dla ciepłolubnego gada, wąż Eskulapa zdołał się tam zadomowić.
Brytyjscy naukowcy wskazują, że węże te potrafią wykorzystać miejskie i wiejskie zakamarki – komposty czy szczeliny w murach – jako miejsca schronienia i składania jaj. Dzięki temu radzą sobie nawet w warunkach, które początkowo wydawały się dla nich zbyt surowe.
Problem polega jednak na tym, że w Wielkiej Brytanii Eskulap traktowany jest jako gatunek inwazyjny. Może konkurować o siedliska i pożywienie z rodzimą żmiją zygzakowatą oraz innymi drobnymi zwierzętami. Specjaliści obawiają się, że dalsze rozprzestrzenianie się populacji tego węża zaburzy lokalne ekosystemy, których równowaga jest tam szczególnie wrażliwa.
Historia węża Eskulapa pokazuje, jak bardzo postrzeganie jednego gatunku może się różnić w zależności od miejsca. W Polsce jego obecność budzi dumę i troskę o zachowanie bioróżnorodności, podczas gdy w Wielkiej Brytanii traktowany jest jako nieproszony gość. To symboliczne przypomnienie, że ochrona przyrody nie ma jednej uniwersalnej definicji – to, co dla jednych jest skarbem, dla innych bywa wyzwaniem.
ZOBACZ: Eskulapa: jedyny polski wąż dusiciel
