Jasionów. Wieś na Podkarpaciu, której historia zasługuje na uwagę
Jasionów to malownicza wieś położona w województwie podkarpackim, w powiecie brzozowskim, na terenie gminy Haczów. Znajduje się przy drodze wojewódzkiej nr 887 i leży 7 km na wschód od Haczowa. To miejscowość o bogatej historii i wielowiekowych tradycjach. Jej korzenie sięgają średniowiecza. Na przestrzeni lat Jasionów wielokrotnie zmieniał swoje administracyjne przyporządkowanie. W latach 1954–1972 był siedzibą gromady Jasionów, natomiast w okresie 1975–1998 należał do województwa krośnieńskiego. Dziś to spokojna miejscowość, która może pochwalić się pięknymi krajobrazami oraz ciekawym dziedzictwem historycznym i kulturowym. Nazwa wsi ewoluowała przez wieki, przyjmując różne formy. W dokumentach historycznych można znaleźć zapisy takie jak Iassonow (1427), Iassenow (1430), czy Jaszionow (1589), aż do obecnej nazwy – Jasionów, utrwalonej w XIX wieku. Wywodzi się ona prawdopodobnie od słowa „jasion” (jesion), co sugeruje, że obszar ten dawniej porastały gęste lasy pełne tych drzew.
Pierwszym znanym właścicielem wsi był Mikołaj z Jasionowa (1424-1428), a po nim ziemie przejęli jego synowie: Paweł, Jan i Dobiesław Jasieńscy. Ród ten posiadał również inne pobliskie miejscowości, takie jak Zmiennica czy Turze Pole. Niestety, po śmierci braci często dochodziło do rodzinnych sporów, co skłoniło królową Zofię do interwencji w 1455 roku w Krośnie.
W tej wsi na Podkarpaciu znajduje się zabytkowy dwutraktowy dwór. Mieszkał w nim m.in. znany urzędnik austriacki
Jasionów może poszczycić się długą historią parafialną. Już w XV wieku funkcjonowała tu parafia rzymskokatolicka – pierwszym znanym proboszczem był Szczepan (1427), a później ks. Andrzej (1444–1455). Pod koniec tego samego wieku parafia obejmowała okoliczne wsie, takie jak Buków, Turze Pole, Trześniów, Wzdów i Zmiennica. Ciekawostką jest, że w XV wieku w Jasionowie istniała również cerkiew prawosławna. Pod koniec XVI wieku wieś przeżyła burzliwe czasy związane z reformacją. W 1590 roku Jerzy Błoński, ówczesny dziedzic Jasionowa, wypędził miejscowego proboszcza, spalił akta parafialne, a kościół zamienił na zbór kalwiński. Dopiero w 1644 roku, dzięki decyzji Trybunału Lubelskiego, świątynia wróciła do katolików, a jej ponowna konsekracja miała miejsce dwa lata później.
W XVIII wieku wieś liczyła 411 mieszkańców, w tym 11 Żydów. W kolejnych latach populacja wzrosła, osiągając 550 osób w 1867 roku. W tamtym czasie właścicielem ziemskim był Henryk Truskolaski, a następnie jego majątek przejął Teofil Ostaszewski, który kupił go dla swojej córki Marii, żony Augusta Dzieduszyckiego. Jasionów stał się także ważnym ośrodkiem kulturalnym. W 1883 roku powstał tu jeden z pierwszych w Galicji ludowych zespołów amatorskich. Zainicjowany przez Adama Fronia – syna organisty i nauczyciela, wystawił on sztukę „Flisacy” Władysława Anczyca. Rok później zespół przygotował kolejne przedstawienia, w tym „Gwiazdę Syberii” i „Karpackich górali”.
Na szczególną uwagę zasługuje murowany dwór z pierwszej połowy XIX wieku, otoczony pięknym krajobrazowym parkiem. W dworze tym mieszkał m.in. August Pius Dzieduszycki. To urzędnik austriacki, który pełnił wiele funkcji. Był m.in. starostą gródeckim, starostą brzozowskim (1883-1900), szambelanem austriackim (1875), działaczem społecznym czy prezesem Związku Rodowego Dzieduszyckich. Dwór w Jasionowie pierwotnie należał do Truskolaskich i Dzieduszyckich, a dziś pełni funkcję Ośrodka Zdrowia. W jego pobliżu znajduje się zabytkowy spichlerz z tego samego okresu, a także pozostałości dawnych ogrodów, w których zachowały się pomnikowe drzewa, takie jak jesion wyniosły, dąb szypułkowy czy lipa szerokolistna.
Kościół w Jasionowie również ma bogatą historię. Pierwotna, drewniana świątynia powstała w 1810 roku, ale w latach 80. XX wieku została przeniesiona do Zmiennicy, gdzie po rekonstrukcji służy jako kościół parafialny pw. Trójcy Świętej. W nowym kościele w Jasionowie, wzniesionym w latach 1939-1956, zachowała się część wyposażenia starej świątyni, w tym wyjątkowa późnogotycka chrzcielnica ozdobiona herbami.
Warto także wspomnieć o charakterystycznej dzwonnicy, wybudowanej w XIX wieku. Ten murowany, ażurowy obiekt, pierwotnie pełniący także funkcję bramy, skrywa trzy dzwony, w tym jeden późnogotycki z 1540 roku.
ZOBACZ: W tej wsi na Podkarpaciu znajduje się zabytkowy dwutraktowy dwór. Mieszkał tu znany urzędnik austriacki
