W tej wsi na Podkarpaciu odkryto ślady osadnictwa z okresu 12 tys. l.p.n.e
Grodzisko Dolne to malownicza wieś położona w województwie podkarpackim, w powiecie leżajskim. Stanowi siedzibę gminy Grodzisko Dolne i znajduje się niedaleko takich miast jak Leżajsk, Sieniawa, Przeworsk czy Łańcut. Miejscowość leży na styku trzech regionów etnograficznych: lasowiackiego, łańcuckiego i przeworskiego, co zaowocowało powstaniem wyjątkowego folkloru grodziskiego. Charakteryzuje się on odrębnością w obrzędach, muzyce, a przede wszystkim w tradycyjnym stroju kobiecym.
Dziś Grodzisko Dolne to typowa wieś rolnicza, w której dominuje drobna struktura gospodarstw. Krajobraz wsi jest niezwykle urozmaicony – z jednej strony płaskie równiny Doliny Dolnego Wisłoka i Doliny Dolnego Sanu, z drugiej pagórkowate tereny Płaskowyżu Kolbuszowskiego w zachodniej części. Przez te malownicze wzgórza przepływa struga Leszczynka, będąca lewobrzeżnym dopływem Wisłoka. Ciekawostką okolicy są liczne zagłębienia polodowcowe, które tworzą urokliwe jeziorka i stawy. Największe z nich, dawniej naturalne jeziorko "Czyste", obecnie sztucznie powiększone, zajmuje powierzchnię aż 8 hektarów. Otoczone lasem, stanowi popularne miejsce kąpieli i wędkowania.
Historia Grodziska Dolnego sięga tysięcy lat. Odkryto tu ślady osadnictwa z okresu około 12 tysięcy lat p.n.e., a ciągłość osadnicza datuje się od VI-V wieku p.n.e. Do dziś archeolodzy prowadzą badania, a legendy głoszą, że wieś założył sam król Bolesław Chrobry.
Interesujące wzmianki o Grodzisku Dolnym pochodzą z 1515 roku, kiedy to wieś wspomniano w regestrach poborowych ziemi przemyskiej jako Grodzysko w kluczu przeworskim. Wówczas miejscowość liczyła 65 łanów kmiecych. W kolejnych latach liczba gospodarstw zmieniała się, a w 1613 roku wieś uzyskała prawo do organizacji dwóch targów. Grodzisko Dolne należało do prywatnych rodów magnackich, w tym Lubomirskich, którzy przyczynili się do jego rozwoju.
Polecany artykuł:
Grodzisko Dolne. Według legendy założył je Bolesław Chrobry
Wieś słynęła z produkcji tkanin, a w 1664 roku zatwierdzono statut cechu tkaczy, który zrzeszał aż 40 rzemieślników. W 1674 roku miejscowość miała 242 domy, a przyległa Grodziska Wola – 39 domów. W XVIII wieku z części wsi utworzono prywatne miasteczko Grodzisko Miasteczko, gdzie dynamicznie rozwijało się rzemiosło i osadnictwo żydowskie.
W XX wieku życie w Grodzisku Dolnym toczyło się głównie wokół rolnictwa i lokalnych inicjatyw społecznych. W 1910 roku założono tu orkiestrę włościańską, a w latach 20. XX wieku działała tu szkoła ludowa, spółdzielnia mleczarska i Kasa pożyczkowo-oszczędnościowa Stefczyka. Na rynku funkcjonowały liczne sklepy, młyny oraz zakłady rzemieślnicze.
W 1933 roku doszło do dramatycznych wydarzeń, które przeszły do historii jako "rewolucja grodziska" – zamieszki zakończyły się śmiercią dwóch policjantów i sześciu cywilów.
Podczas II wojny światowej, w lutym 1943 roku, oddział Gwardii Ludowej pod dowództwem Zdzisława Basaka ps. „Marian” przeprowadził akcję na miejscowy posterunek policji, rozbrajając 12 funkcjonariuszy i podpalając budynek.
Dziś Grodzisko Dolne to miejscowość z bogatą historią, której tradycje i wyjątkowy folklor wciąż przyciągają miłośników kultury i historii regionu.
ZOBACZ: W tej wsi na Podkarpaciu odkryto ślady osadnictwa z okresu 12 tys. l.p.n.e. Według legendy założył ją Bolesław Chrobry
