San. To główna rzeka Bieszczad. Stanowi granicę pomiędzy Polską a Ukrainą
San to najważniejsza rzeka Bieszczadów Zachodnich. Nie tylko ze względu na swoje walory przyrodnicze, ale także na wyjątkowe znaczenie geograficzne, hydrologiczne i historyczne. To właśnie ta rzeka stanowi naturalną granicę między Polską a Ukrainą, a jej bieg wyznacza fragment głównego europejskiego działu wodnego, oddzielającego zlewiska Morza Bałtyckiego i Morza Czarnego.
San rozpoczyna swój bieg w dzikich ostępach Bieszczadów, a jego długość – według najnowszych pomiarów z 2005 roku – wynosi 457,76 km (dla porównania, wcześniejszy pomiar z 1927 r. wskazywał 444 km). Od źródeł aż do Jeziora Solińskiego San liczy 100 km, z czego na odcinku 55 km pełni funkcję granicy państwowej. Dorzecze górnego Sanu rozwija się asymetrycznie, z przewagą lewobrzeżnych dopływów, co jest cechą charakterystyczną dla jego bieszczadzkiego odcinka.
W rejonie źródłowym rzeki znajdują się trzy wycieki, które – zależnie od przyjętych kryteriów – mogą być uznane za początek Sanu. Najbardziej symboliczne znaczenie ma źródło Studnik, położone bezpośrednio na granicy polsko-ukraińskiej. To właśnie ono zostało w 1996 roku uznane przez geografów z Uniwersytetu Lwowskiego za główny wyciek Sanu. W tym samym roku miejsce to zostało uporządkowane, odnowiono obelisk oraz ustawiono krzyż.
W rocznicę proklamowania niepodległości Ukrainy odbyła się tu uroczysta msza święta, podczas której poświęcono wodę źródlaną i przymocowano pamiątkową tablicę. Choć na pomniku widnieje wysokość 950 m n.p.m., rzeczywisty poziom źródła znajduje się ok. 1 metr poniżej słupa granicznego nr 224, czyli na wysokości 887,6 m n.p.m. Co ciekawe, współrzędne geograficzne umieszczone na tablicy zawierają błąd tzw. „czeski” – pomylono długość z szerokością geograficzną. Poprawne współrzędne to: 49°00′19,3″N i 22°52′43,2″E.
Polecany artykuł:
To rzeka o znaczeniu nie tylko przyrodniczym, ale także kulturowym i geograficznym
Drugie ze źródeł Sanu znajduje się w lesie Rubań, po ukraińskiej stronie, na południowy wschód od szczytu Piniaszkowego. To właśnie ono leży najwyżej – na wysokości 923 m n.p.m. i znajduje się najdalej od ujścia Sanu, dlatego część geografów uznaje je za źródło główne w sensie hydrologicznym.
Trzecie źródło znajduje się w rejonie Diwczy, między szosą a linią kolejową z Sianek do Wołosianki. W przeszłości miejsce to miało duże znaczenie religijne – odbywały się tu uroczystości z okazji święta św. Eliasza, połączone z poświęceniem źródła. Obecnie o jego lokalizacji świadczy widoczna z punktu widokowego biała budka z cegły, którą można zobaczyć z ukraińskiej strony ścieżki przyrodniczo-historycznej „W dolinie górnego Sanu”.
San to rzeka o niezwykłym znaczeniu – nie tylko przyrodniczym, ale też kulturowym i geograficznym. Jej źródła położone są w miejscach o bogatej historii i symbolice, a sam bieg rzeki wyznacza ważne granice – zarówno państwowe, jak i kontynentalne. W krajobrazie Bieszczad pozostaje żywym świadkiem przemian geopolitycznych i jednocześnie cichym bohaterem dzikiej przyrody.
ZOBACZ: San. To główna rzeka Bieszczad. Stanowi granicę pomiędzy Polską a Ukrainą
