Na tę wieś na Podkarpaciu najeżdżały czambuły tatarskie. Podczas ostatniego najazdu we wsi ocalały tylko 4 domy

Rudenka. Na tę wieś na Podkarpaciu najeżdżały czambuły tatarskie

Rudenka to wieś położona w województwie podkarpackim, w powiecie leskim, w gminie Olszanica. Kiedyś – w latach 1975–1998 – należała administracyjnie do województwa krośnieńskiego. Pierwszy raz nazwa wsi pojawia się w dokumentach z 1526 roku. Wtedy istniała już jako osada założona na tzw. prawie wołoskim i wchodziła w skład dóbr Kmitów w Sobieniu.

W 1580 roku Rudenka trafia w ręce rodu Stadnickich, razem z całym majątkiem sobieńskim. Była wtedy prywatną wsią. W XVII wieku przeszła na własność Grochowskich. W 1672 roku doszło do tragicznego wydarzenia – podczas jednego z ostatnich najazdów tatarskich na Bieszczady, wieś została niemal doszczętnie zniszczona przez czambuły Nuradyn-Soltana. Z całej miejscowości ocalały jedynie cztery domy. Tatarzy spalili resztę i uprowadzili mieszkańców w głąb wschodu. W tamtym czasie wieś należała już do Bukowskich.

W XIX wieku właścicielami Rudenki byli Balowie. W połowie tego stulecia posiadłość należała do Józefa Jordana. W 1921 roku wieś liczyła 81 domów i 530 mieszkańców. Wśród nich było 408 grekokatolików, 100 katolików rzymskich i 22 Żydów.

Bogata historia Rudenki na Podkarpaciu 

Podczas II wojny światowej, 14 września 1944 roku, z rejonu Manasterca i Gór Słonnych wkroczyła do walki 237. dywizja 11. korpusu piechoty 4. Frontu Ukraińskiego. Pokonała niemiecki opór w okolicach Bezmiechowej i zdobyła m.in. Jankowce, Rudenkę i Olszanicę. W ten sposób udało się znacząco poszerzyć przełamanie frontu – co miało kluczowe znaczenie dla dalszych działań wojsk radzieckich w regionie.

W 1945 roku, podczas spisu ludności 10 stycznia, sołtys Michał Prystasz odnotował, że we wsi mieszkało 248 dorosłych i 202 dzieci. W tym samym roku, w czasie jednej z zabaw wiejskich, oddział UPA pojmał komendanta UB z Leska, który w trakcie przesłuchania zdradził całą siatkę informatorów. Podobno na jego dokumentach ciężko ranny dowódca UPA „Burłaka” dwukrotnie leczył się później w polskich szpitalach.

Podczas kolejnego spisu, 13 czerwca 1945 roku, wykazano 190 dorosłych (w tym 19 Polaków i 171 Ukraińców) oraz 283 dzieci (12 polskich i 271 ukraińskich). W spisach stosowano kryterium wyznaniowe. Do końca tego roku, na mocy umowy repatriacyjnej, do ZSRR wysiedlono 42 osoby narodowości ukraińskiej. W Rudence pozostało wtedy jeszcze 30 rodzin mieszanych – razem 113 osób. W maju 1947 roku, w ramach akcji „Wisła”, 432 osoby narodowości rusińskiej i ukraińskiej zostały przymusowo przesiedlone na tzw. Ziemie Odzyskane.

Na wzgórzu, za szkołą, po prawej stronie drogi, stoi zabytkowa, drewniana cerkiew filialna z 1843 roku. Nosi wezwanie Soboru Matki Bożej. Po 1947 roku budynek służył jako magazyn zbożowy. Około 1970 roku zachował się w niej jeszcze kompletny XIX-wieczny ikonostas oraz kilka starszych ikon z XVII i XVIII wieku. W 1971 roku cerkiew przekazano rzymskokatolickiej parafii w Uhercach Mineralnych. Niestety, w 1976 roku doszło do kradzieży większości wyposażenia, a trzy ostatnie ikony trafiły do Muzeum Historycznego w Sanoku. Ikonostas został przecięty na trzy części – jego środkową część przesunięto w głąb prezbiterium, tworząc małą zakrystię. W nawie głównej można jeszcze zobaczyć XIX-wieczną polichromię z przedstawieniem Świętej Trójcy.

ZOBACZ: Tę wieś na Podkarpaciu odwiedzali liczni kupcy. Ich celem było zdobycie krzemienia do zapalania ognia