Król August III przyznał tej wsi na Podkarpaciu specjalne prawo. Przez pewien czas należała do Związku Radzieckiego

Lutowiska - wieś na Podkarpaciu, która kiedyś należała do ZSRR 

Lutowiska (w latach 1944–1957 funkcjonowały pod nazwą Szewczenko) to wieś, dawniej miasto, położona w Polsce, w województwie podkarpackim, powiecie bieszczadzkim, będąca siedzibą gminy Lutowiska. Miejscowość leży nad potokiem Smolnik, na granicy pasm Ostre i Otryt, wzdłuż drogi wojewódzkiej nr 896. Do sołectwa Lutowiska należą również Smolnik, Żurawin oraz teren nieistniejącej wsi Krywka. Lutowiska uzyskały prawa miejskie przed rokiem 1742, ale zostały zdegradowane przed 1919 rokiem. Nazwa miejscowości przeszła liczne zmiany na przestrzeni wieków – od Letowiszcza (Lethawyszcza w 1484 r., Lyetowyszcza w 1515 r.) do współczesnej formy, która pojawiła się w dokumentach dopiero w 1828 roku. Nazwa wywodzi się z języka ukraińskiego, gdzie „l'itowyszcze” oznacza „miejsce wypasu bydła w lesie”. Próby zmiany nazwy miejscowości na Urbanice w XVIII wieku oraz Szewczenko w XX wieku nie utrzymały się.

Osada powstała już w X wieku, a jej właścicielami byli początkowo Piotr Kmita Sobieński (do 1553 roku), a następnie Barbara Kmita z Herburtów. Lokacja wsi na prawie wołoskim miała miejsce w 1580 roku. W późniejszych wiekach Lutowiska przechodziły w ręce kolejnych rodów, m.in. Ustrzyckich, Urbańskich i Górskich. W XVIII wieku Michał Urbański, właściciel osady, ufundował parafię w Cisnej.

Król August III przyznał tej wsi na Podkarpaciu specjalne prawo

W 1742 roku August III nadał Lutowiskom prawo do organizacji dziesięciu jarmarków rocznie, co miało wspierać rozwój gospodarczy miejscowości. Choć próbowano wtedy zmienić nazwę na Urbanice, na cześć właściciela Ludwika Urbańskiego, zmiana ta nie przyjęła się. W XIX wieku majątek w Lutowiskach był dzielony i licytowany, głównie po zniesieniu pańszczyzny w 1848 roku. Okres ten przyniósł również rozkwit przemysłu drzewnego, dzięki budowie tartaków przez nowych właścicieli.

W okresie I wojny światowej, 25 stycznia 1915 roku, Lutowiska były świadkiem bitwy, w której Austriacy pokonali rosyjską kawalerię, a sama miejscowość została poważnie zniszczona. Po wojnie, w maju 1919 roku, do Lutowisk wkroczyło Wojsko Polskie, a wieś stała się ważnym ośrodkiem administracyjnym i handlowym regionu aż do II wojny światowej. W latach 1939–1941 Lutowiska znalazły się w granicach ZSRR, a po wkroczeniu Niemców w 1941 roku, rozpoczęły się brutalne represje. W czerwcu 1942 roku gestapo, przy wsparciu Ukraińskiej Policji Pomocniczej, zamordowało około 650 Żydów, Polaków oraz Romów. Niemcy spalili także większość drewnianej zabudowy wsi. W 1944 roku, po wycofaniu się wojsk niemieckich, bojówki UPA zamordowały polskie rodziny zamieszkujące Lutowiska.

Po zakończeniu II wojny światowej, w latach 1944–1951, Lutowiska były częścią Związku Radzieckiego i nosiły nazwę Szewczenko. Po powrocie wsi do Polski w wyniku umowy granicznej w 1951 roku, większość mieszkańców została wysiedlona na Ukrainę, a ich miejsce zajęli polscy przesiedleńcy z Sokalszczyzny i Hrubieszowszczyzny. Oryginalna nazwa miejscowości została przywrócona w 1957 roku.

W czasach PRL w Lutowiskach działało m.in. kino "Strażnica", a wieś, choć straciła swój dawny miejski charakter, zachowała status ważnego ośrodka administracyjnego regionu.

ZOBACZ: LUTOWISKA - WIEŚ NA PODKARPACIU, KTÓREJ KRÓL AUGUST III PRZYZNAŁ SPECJALNE PRAWO