Czerteż - wyjątkowa wieś na Podkarpaciu. Skąd wzięła się jej nazwa?
Czerteż to wieś o bogatej historii, sięgającej średniowiecza. Została lokowana około 1339 roku przez księcia Jerzego II jako wieś służebna grodu sanockiego, nazywana wówczas "Czerteżniki" (gwarowo „rzemieślnicy”). W źródłach historycznych wieś pojawia się pod nazwą "Чертежъ". Od 1340 roku była własnością królewską, należącą do klucza beskiego, a po 1772 roku przeszła na własność rodu Urbańskich. W XIX wieku posiadłość w Czerteżu była własnością Władysława Urbańskiego. Nazwa wsi jest prawdopodobnie pochodzenia wołosko-ruskiego i nawiązuje do działalności gospodarczej typowej dla Karpat, związanej z wyrębem, wypalaniem lasów i karczowaniem terenu pod uprawy. Alternatywnie, wywodzi się ze staroruskiego słowa „czorta”, które oznaczało linię graniczną, a także ze słowiańskiego słowa „czort” oznaczającego diabła. Nazwa ta mogła odnosić się do położenia wsi przy granicy między dobrami królewskimi a szlacheckimi.
Czerteż był również znany z licznych stawów, które rozciągały się od Nowosielec po Trepczę, co przyczyniało się do żyzności tamtejszych gleb. Na przestrzeni lat rozwijały się w Czerteżu różne instytucje społeczne. W 1932 roku zmodernizowano Straż Pożarną, a wieś dysponowała nawet nowoczesnym wozem strażackim Żuk. W latach 30. XX wieku funkcjonowały tam Gromadzka Kasa Pożyczkowa oraz Ubezpieczalnia Gospodarska, wspierające lokalnych rolników.
Przeszłość tej wsi na Podkarpaciu jest bardzo bogata
W 1938 roku otwarto Dom Ludowy, który pełnił rolę centrum kulturalnego wsi, organizując przedstawienia, czytelnictwo oraz biesiady. Wieś była także przedmiotem badań naukowych w latach 1942–1943, prowadzonych przez niemiecki Institut für Deutsche Ostarbeit. W latach 1977–1981 próbowano zmienić nazwę wsi na „Przedmieście”, jednak wskutek protestów mieszkańców powrócono do historycznej nazwy Czerteż. Współczesna wieś zainspirowała poetę Janusza Szubera, który poświęcił jej wiersze, opisując malowniczy krajobraz i cerkiew na wzgórzu.
Gospodarka Czerteża opiera się głównie na rolnictwie, co jest efektem korzystnych warunków naturalnych oraz tradycji ludowej. Grunty rolne stanowią znaczną część obszaru wsi, a ich jakość zalicza się do najlepszych w regionie, z ponad 25% gleb sklasyfikowanych w najwyższych klasach bonitacyjnych I-III. Rolnictwo w Czerteżu prowadzone jest głównie przez rolników indywidualnych, którzy kładą duży nacisk na ekologiczne formy uprawy, w tym programy rolnośrodowiskowe, które przyczyniają się do ochrony przyrody oraz promują dobre praktyki rolnicze. W uprawach dominują ziemniaki, pszenica, owies, jęczmień oraz warzywa takie jak buraki i kapusta. Hodowla zwierząt, w tym drobiu i bydła mlecznego, także odgrywa ważną rolę, z chów prowadzącym się w cyklu zamkniętym oraz częściowo otwartym. Oprócz działalności rolniczej, w Czerteżu funkcjonuje kilka niewielkich firm zajmujących się handlem i usługami, co dodatkowo wzbogaca lokalną gospodarkę.
To miejsce o bogatej przeszłości, gdzie historia, tradycja i przyroda przenikają się, tworząc wyjątkowy klimat.
