Tę wieś na Podkarpaciu założyli osadnicy Mazurscy
Huta Różaniecka to malownicza wieś położona w województwie podkarpackim, w powiecie lubaczowskim, należąca do gminy Narol. Jej historia sięga XVIII wieku i jest nierozerwalnie związana z przemysłem leśnym oraz hutnictwem szkła. W przeszłości, a dokładniej w latach 1975-1998, miejscowość ta wchodziła w skład województwa przemyskiego. Dziś Huta Różaniecka przyciąga uwagę turystów zarówno swoją historią, jak i przyrodniczymi atrakcjami. Na jej terenie znajdują się kamieniołomy, które powstały na zboczach Garbu Różanieckiego, a także urokliwa kapliczka z XIX wieku.
Wieś powstała na terenach Płazowa, a jej pierwotna nazwa brzmiała Huta Płazowska lub Huta Prosta Płazowska. To właśnie tutaj na początku XVIII wieku osiedlili się osadnicy mazurscy, wykorzystując tereny przekształcone przez hutników, dymarzy, maziarzy i węglarzy. Huta Różaniecka od samego początku była istotnym ośrodkiem przemysłu leśnego, w którym zajmowano się smolarstwem, węglarstwem oraz produkcją gontów.
Wieś składała się pierwotnie z części centralnej oraz kilku przysiółków, takich jak Banachy, Huta Stara, Korkosze, Maziarnia, Podsigły i Rebizanty. Nazwa ostatniego z nich prawdopodobnie pochodzi od nazwiska królewskiego leśniczego. Miejscowość należała do starostwa lubaczowskiego i była wsią królewską. Po 1772 roku przeszła w ręce dóbr kameralnych, a w 1818 roku została sprzedana hrabiemu Janowi Brunickiemu, stając się częścią dóbr Ruda Różaniecka.
Pierwsza cerkiew w tej wsi na Podkarpaciu została wzniesiona przez mnichów z Monasteru Bazyliańskiego
Jednym z najciekawszych wydarzeń w dziejach wsi było założenie w 1713 roku huty szkła, co stało się z inicjatywy hetmana wielkiego koronnego i starosty lubaczowskiego Adama Mikołaja Sieniawskiego. W okresie dwudziestolecia międzywojennego, w 1921 roku, Huta Różaniecka liczyła 105 domów, a w 1939 roku mieszkało tu około 1400 osób, w tym 1195 Polaków, 200 Ukraińców i 5 Żydów. Niestety, w czasie II wojny światowej wieś doświadczyła tragicznych wydarzeń. W dniach 24, 26, 29 czerwca oraz 3 lipca 1943 roku Huta Różaniecka padła ofiarą brutalnych pacyfikacji ze strony Niemców. W wyniku tych akcji życie straciło 47 mieszkańców, a wielu innych zostało wywiezionych do obozów. Po wojnie, w ramach Akcji „Wisła” w 1945 roku, z miejscowości wysiedlono 18 Ukraińców.
Według lokalnej tradycji pierwsza cerkiew została wzniesiona przez mnichów z pobliskiego Monasteru Bazyliańskiego, po północnej stronie rzeki Tanew. Po kasacie zgromadzenia w XVIII wieku kilku mnichów zabrało ze sobą obraz św. Mikołaja i przeniosło się na wzgórze zwane „Cerkwisko”, gdzie powstała parafia greckokatolicka. W kolejnych latach rozwijał się tu kult cudownej ikony św. Mikołaja. Nową cerkiew ufundował ks. Leon Lebedyński, ale już w 1825 roku była ona w złym stanie technicznym. W 1836 roku hrabia Herman Brunicki sfinansował budowę murowanej cerkwi św. Mikołaja, pełniącej funkcję świątyni filialnej parafii w Płazowie. Cerkiew przeszła remonty w 1875 i 1922 roku, jednak podczas niemieckiej akcji pacyfikacyjnej 26 czerwca 1943 roku została spalona. Do dziś pozostały jedynie ruiny wraz z zabytkowym cmentarzem, na którym znajdują się krzyże z XVII i początków XIX wieku.
Historia kościoła rzymskokatolickiego w Hucie Różanieckiej rozpoczyna się w 1913 roku, kiedy podjęto próbę budowy świątyni. Niestety, wybuch I wojny światowej przerwał prace, które wznowiono dopiero po jej zakończeniu. Kościół oddano do użytku w 1926 roku jako kaplicę dojazdową, a w 1970 roku erygowano tu parafię pw. Chrystusa Króla.
ZOBACZ: Tę wieś na Podkarpaciu założyli osadnicy Mazurscy. Początkowo składała się ona z sześciu przysiółków
