Tę wieś na Podkarpaciu odwiedzali liczni kupcy. Ich celem było zdobycie krzemienia do zapalania ognia

Tę wieś na Podkarpaciu odwiedzali liczni kupcy. Ich celem było zdobycie krzemienia do zapalania ognia

Krzemienica to duża wieś położona na Podkarpaciu, w powiecie łańcuckim, w gminie Czarna. Mieszka tutaj ponad 3 tysiące osób, co czyni ją jedną z większych miejscowości w okolicy. Leży zaledwie 3 kilometry na zachód od Łańcuta, przy drodze wojewódzkiej nr 881, co sprawia, że jest dobrze skomunikowana i łatwo do niej trafić. W Krzemienicy znajduje się parafia rzymskokatolicka pod wezwaniem Matki Bożej Pocieszenia.

Wieś położona jest na dawnym szlaku handlowym, który prowadził z Rusi Czerwonej przez Sandomierz aż do Krakowa. Zgodnie z legendą, w czasach zamierzchłych zatrzymywali się tu kupcy, by zdobyć krzemień – materiał niezbędny do rozpalania ognia. Sama nazwa miejscowości ma ponoć właśnie z tym związek. Krzemienica istniała już w XIV wieku – niektórzy badacze podają rok 1341, inni wskazują na koniec połowu tego stulecia. To właśnie wtedy, za panowania Kazimierza Wielkiego, te tereny zostały włączone do Korony Królestwa Polskiego. Sama parafia w Krzemienicy powstała w 1349 roku. Wzmianka o wsi pojawiła się również w dokumencie lokacyjnym z 1381 roku dotyczącym nieistniejącej już wsi Longynaw – wspomniano tam sołtysa Hanusa Stachara z Krzemienicy.

W połowie XV wieku właścicielem miejscowości był Jan z Pilczy, syn Elżbiety Granowskiej, która była trzecią żoną króla Władysława Jagiełły. Krzemienica miała wtedy ścisłe związki z pobliskim Łańcutem.

Bogata historia Krzemienicy 

Pierwszy kościół wzniesiono tu najprawdopodobniej w 1492 roku, choć nie wyklucza się istnienia wcześniejszej świątyni, która mogła zostać zniszczona podczas najazdów tatarskich. Wieś od początku była związana z rodem Pileckich. W XVI wieku rodzina ta przeszła na kalwinizm, co spowodowało, że miejscowe kościoły i kaplice trafiły w ręce protestantów. Dopiero po 1570 roku katolicyzm przywrócił w regionie Marcin Stadnicki – kasztelan sanocki, dziedzic Krzemienicy i bratanek znanego z awanturniczego charakteru „Diabła” Stadnickiego.

W tym czasie w okolice Łańcuta zaczęli napływać osadnicy ze Śląska – ziemie nadawano im m.in. dzięki Władysławowi Opolczykowi, który jako namiestnik królewski przyznawał tereny rodzinom spokrewnionym z książętami śląskimi. W 1586 roku Krzemienica wraz z całymi dobrami łańcuckimi przeszła na własność rodu Stadnickich. Stanisław Stadnicki, znany jako „Diabeł łańcucki”, toczył w tych stronach zacięte spory z Łukaszem Opalińskim – ich potyczki opisał Władysław Łoziński w książce Prawem i Lewem.

W 1610 roku Władysław Stadnicki – syn „Diabła” – został zabity właśnie w Krzemienicy. Po jego śmierci majątek przeszedł w ręce Lubomirskich. W 1633 roku Stanisław Lubomirski przekazał dominikanom z Woli Krzemienickiej folwark o powierzchni 104 ha.

W czasach potopu szwedzkiego wieś została poważnie zniszczona – zarówno przez Szwedów, jak i oddziały Jerzego II Rakoczego. W XVIII wieku Teodor Lubomirski założył tu szpital dla ubogich – według dokumentów działał on aż do lat 40. XX wieku. Mieszkańcy szpitala mieli m.in. obowiązek modlitwy za zmarłych i opiekę nad miejscowym kościołem.

Od początku XIX wieku aż do wybuchu II wojny światowej właścicielami Krzemienicy byli Potoccy. We wrześniu 1939 roku wieś została zajęta przez wojska niemieckie – granica z okupacją sowiecką przebiegała niedaleko. Sowieci wkroczyli tu 22 lipca 1944 roku.

Jednym z najważniejszych zabytków Krzemienicy jest kościół parafialny pw. św. Jakuba Starszego. Przyjmuje się, że został zbudowany w latach 1750–1754, po pożarze wcześniejszej świątyni z 1492 roku. Badacze sugerują jednak, że nie była to całkowicie nowa budowla, a raczej przebudowa wcześniejszego gotyckiego kościoła. Wtedy też powstały trzy nawy, poszerzono zakrystię, dodano kruchtę północną i przedsionek zachodni. Około 1750 roku zbudowano też dzwonnicę. Cały zespół sakralny był remontowany w 1827 roku, kiedy to wzniesiono ogrodzenie i kostnicę. W latach 90. XX wieku przeprowadzono prace konserwatorskie, które zabezpieczyły obiekt.

ZOBACZ: Tę wieś na Podkarpaciu odwiedzali liczni kupcy. Ich celem było zdobycie krzemienia do zapalania ognia