Bukowsko - ta wieś na Podkarpaciu w XV wieku została zaludniona przez schizmatyków
W przeszłości Bukowsko odgrywało ważną rolę administracyjną. W latach 1954–1972 było siedzibą gromady Bukowsko, a wcześniej, w latach 1975–1998, znajdowało się w granicach województwa krośnieńskiego. Lokalizacja wsi jest bardzo korzystna – przy drodze wojewódzkiej nr 889, łączącej Sieniawę z Nowotańcem i Szczawnem, oraz zaledwie 17 kilometrów od drogi krajowej nr 28. W pobliżu, 21 kilometrów od wsi, znajduje się przejście graniczne w Radoszycach prowadzone drogą 892 na Słowację. Etymologia nazwy Bukowsko jest ściśle związana z przyrodą – wywodzi się od słowa „buk”, co odnosi się do drzew bukowych, popularnych w tej okolicy. Historyczne zapisy wskazują na różne formy tej nazwy, takie jak Bucowsko, Bvkowsko (XV wiek), Bukosko (1785) czy ukraińskie Bukivs’ko (1851). W języku łemkowskim występowały nazwy Butiwsko i Bukowsko, a w jidysz – Bikofsk (בוקאווסק). W dokumentach z czasów radzieckich Bukowsko widniało jako Буковско.
Bogata historia Bukowska. Wsi, która przez wieki wiele przeszła
Pierwsze wzmianki o miejscowości pochodzą z 1361 i 1468 roku, gdzie nazywano ją Bukowsko Inferius. Jednym z najwcześniej znanych sołtysów był Johannes scultenus de Bukowsko, a w 1436 roku Janek scultelo. Właścicielami wsi byli również przedstawiciele lokalnej szlachty, m.in. Piotr ze Zboisk, chorąży sanocki, który dziedziczył Bukowsko wraz z innymi dobrami. Przed 1468 rokiem Bukowsko było zamieszkane przez schizmatyków, którzy jednak wkrótce powrócili do katolicyzmu. W XV wieku miejscowość dominowała ludność polska.
W okresie reformacji Bukowsko stało się ważnym ośrodkiem braci polskich, co świadczy o jego otwartości na nowe idee religijne. W XVIII i XIX wieku Bukowsko funkcjonowało jako niewielkie miasteczko. Przed 1716 rokiem powstała tam osada targowa, która zapoczątkowała rozwój typowego małomiasteczkowego centrum. Do 1772 roku miejscowość należała do ziemi sanockiej w ramach województwa ruskiego. Po pierwszym rozbiorze Polski znalazła się w zaborze austriackim, a od 1864 roku była siedzibą powiatu sądowego w Galicji.
Pod koniec XIX wieku Bukowsko było własnością Agnieszki Rylskiej, a w 1911 roku Kazimierza Rodkiewicza. W czasie II wojny światowej we wsi mieścił się sztab niemieckich wojsk okupacyjnych pod dowództwem generała Würtza. Miejscowość odegrała też ważną rolę w strukturach Armii Krajowej, podlegając placówce nr IV w Nowotańcu, działającej w ramach Komendy Obwodu AK w Sanoku. Niestety, Bukowsko nie uniknęło tragedii – w latach 1940–1944 zginęło tam 36 polskich mieszkańców w wyniku zbrodni niemieckich, często z udziałem ukraińskich kolaborantów.
W 1946 roku wieś trzykrotnie doświadczyła brutalnych ataków ze strony UPA, podczas których została spalona. Ten tragiczny okres zakończył się odebraniem Bukowsku praw miejskich, które utrzymało przez blisko 200 lat.
W sercu Bukowska od 1748 roku działa parafia rzymskokatolicka pod wezwaniem Podwyższenia Krzyża Świętego. Przez blisko dwa stulecia była ona duchowym centrum nie tylko dla mieszkańców wsi, lecz także dla pobliskich miejscowości. W jej granicach do 1947 roku znajdowały się takie wsie jak Wolica, Wola Piotrowa, Wisłok, Bełchówka, Wisłok Wielki, Przybyszów, Płonna, Czystogarb, Smolnik, Osławica, Wysoczany, Turzańsk czy Wola Michowa. Parafia odgrywała kluczową rolę w integracji mieszkańców regionu i kształtowaniu życia duchowego.
Bukowsko zapisało się również na kartach historii jako ośrodek reformacji. W XVI wieku rozwijał się tu kalwinizm, a około 1653 roku swoją działalność rozpoczęli bracia polscy, którzy zyskali wielu zwolenników. Wiek XX przyniósł nowe zmiany religijne – od lat 60. XX wieku w okolicznych miejscowościach zaczęła działać Ewangeliczna Wspólnota Zielonoświątkowa, która nawiązuje do protestanckiej tradycji i stale rozwija swoją działalność na tych terenach.
ZOBACZ: Bukowsko - Ta wieś na Podkarpaciu w XV wieku została zaludniona przez schizmatyków
