Krzeszów. Dziś jest na Podkarpaciu, ale nie zawsze tak było
Krzeszów to wieś w województwie podkarpackim, w powiecie niżańskim. Znajduje się na zachodnim skraju Płaskowyżu Tarnogrodzkiego, nad rzeką San. Dawniej Krzeszów posiadał status miasta – prawa miejskie uzyskał w 1640 roku, ale utracił je w 1869 roku. Na koniec 2018 roku liczba mieszkańców Krzeszowa wynosiła 710 osób. Jej specyficzne położenie na przestrzeni wieków sprawiło, że często zmieniała przynależność administracyjną. W 1589 roku Krzeszów (wówczas jako Krzeschow) był królewską wsią należącą do starostwa krzeszowskiego, wchodzącego w skład ziemi przemyskiej w województwie ruskim. Po pierwszym rozbiorze Polski miejscowość znalazła się w granicach Galicji, a od 1775 roku w okręgu Tomaszowskim, cyrkułu bełskiego. W późniejszych latach przechodziła pod administrację cyrkułu zamojskiego, który po pokoju w Schönbrunn został przekazany Księstwu Warszawskiemu. Od 1867 do 1955 roku Krzeszów należał do powiatu biłgorajskiego (województwo lubelskie), a później do powiatów leżajskiego i tarnobrzeskiego. Od 1999 roku wchodzi w skład powiatu niżańskiego.
Bogata historia wsi, która zaliczyła prawdziwą wędrówkę
Archeologiczne badania przeprowadzone po II wojnie światowej wskazują, że na terenie dzisiejszego Krzeszowa istniała osada we wczesnym średniowieczu, prawdopodobnie należąca do państwa Wiślan. Nazwa miejscowości pochodzi od staropolskiego imienia Krzesz i jest wymieniana w dokumentach już w XII wieku. Pierwsza pisemna wzmianka o Krzeszowie pochodzi z 1390 roku, gdzie w dokumentach dziedzica Jaśka Kustry miejscowość pojawia się w łacińskim brzmieniu „Crzeszow”.
W 1520 roku król Zygmunt I Stary wydzierżawił krzeszowski zamek Spytkowi z Tarnowa, a następnie Stanisławowi Tarnowskiemu. W 1580 roku król Stefan Batory przekazał starostwo krzeszowskie Janowi Zamoyskiemu, a osiem lat później Zygmunt III Waza przekształcił dzierżawę w dziedziczną własność. W ten sposób Krzeszów stał się częścią Ordynacji Zamoyskich i pełnił rolę ważnego portu na Sanie, przez który przewożono zboże.
W XVII wieku miejscowość doświadczyła licznych klęsk, w tym najazdów tatarskich, przemarszu wojsk szwedzkich oraz pożaru w 1688 roku, który zniszczył większą część zabudowy oraz miejskie archiwa. Krzeszów nie uniknął także strat podczas konfederacji barskiej i targowickiej. Po pierwszym rozbiorze Polski Krzeszów znalazł się w zaborze austriackim, gdzie wielokrotnie zmieniała się jego przynależność administracyjna. Ostatecznie, po 1809 roku, miejscowość znalazła się w granicach Księstwa Warszawskiego, co osłabiło jej znaczenie handlowe. Dopiero w 1853 roku umożliwiono przekraczanie granicy mieszkańcom terenów przygranicznych, co przywróciło pewne korzyści dla lokalnych jarmarków. Prawa miejskie Krzeszów utracił ostatecznie 13 stycznia 1870 roku.
ZOBACZ: KRZESZÓW. TA WIEŚ JEST NA PODKARPACIU, ALE NIE ZAWSZE TAK BYŁO
